Tekst: Anne Marie Hoekstra
Fotografie: Peter Paul Klapwijk (https://www.instagram.com/ppkhm/)
Geplaatst in het Kontakt op 23 juli 2020

Sam Janse wil energiecoöperatie en zegt: 'Oliesjeiks wil ik niet steunen'

REGIO • Als het aan Sam Janse uit Ameide ligt, wordt zijn dorp zo snel mogelijk energieneutraal. Samen met vijf dorpsgenoten onderzoekt hij de mogelijkheden, zoals de oprichting van een Termeise energiecoöperatie. 

“We willen druk zetten op overheden”, vertelt hij, terwijl zijn haar langzaam opdroogt na een fotoshoot op een regenachtig Lekstrandje. “Als ik het goed heb gaat de gemeente Vijfheerenlanden zo'n project ook financieel ondersteunen." 

Kleinkinderen

Sam wil niet langer afhankelijk zijn van fossiele brandstoffen. “Poetin en Arabische oliesjeiks wil ik niet steunen.” Belangrijker nog: de CO2-uitstoot moet naar beneden. “We hebben kleinkinderen, hoe ziet de wereld eruit als zij groot zijn? Hoe ver stijgt de zeespiegel? Dat hangt af van de maatregelen die we treffen. Een halve graad opwarming meer, dat scheelt gigantisch. Als de permafrostbodem in Siberië ontdooit, komt er zoveel CO2 vrij dat je een enorme versnelling krijgt.”

Schepping niet vernielen

Voor Sam is het geloof ook een drive. "Het kan de bedoeling van God niet zijn, om zo om te gaan met de goede gaven die wij krijgen, de schepping te vernielen." De Termeise emeritus-predikant zocht contact met andere inwoners van Ameide die duurzaam denken. “Met elkaar bespreken we wat we willen en kunnen, hoe we draagvlak kunnen creëren. We denken aan het opzetten van een energiecoöperatie maar zien op tegen alle tijd en de hoeveelheid werk die dat vraagt. En er is veel kennis voor nodig. Op 1 juli hebben we een bijeenkomst in de schaapskooi in Schoonrewoerd gehad. We hopen dat er bedrijven zijn waar we zonnepanelen op het dak mogen leggen. In september gaan we nadenken over de vraag: willen we aanhaken bij wat bestaat of zelfstandig iets doen, met kennis van buitenaf?”

Bouwkundige

Een deskundige met wie Sam al volop overlegt is Jan Snelders uit Udenhout. Jan is projectleider bij energiecoöperatie Molenlanden, die zonnepanelen gaat plaatsen op daken van ondernemers De Groot en Kon in Goudriaan. Jan houdt zich op allerlei manieren bezig met de overstap naar duurzame energie, door zelf projecten te ontwikkelen of in opdracht van energiecoöperaties, overheden, ondernemers of onderwijsinstellingen. "Ik ben bouwkundige, heb geleerd integraal naar vraagstukken te kijken. Ik probeer alle disciplines aan elkaar te knopen. Het gaat om techniek, geld en draagvlak.”

Kennis en kunde

Omdat dorpsraden in Molenlanden zich al volop met besparing bezighouden, buigt de Termeise groep zich over opwekking van hernieuwbare energie. Jan: "We brengen kennis en kunde in. Geld nog niet, dat komt pas op het moment dat je projecten gaat realiseren. Bij het opzetten van een coöperatie komen er een raad van toezicht, een bestuur en een groep van uitvoerende mensen. Maar de leden bepalen de koers." 

'Zoek medestanders'

Jan adviseert mensen die in hun gemeente ook duurzame initiatieven willen ontwikkelen om medestanders te zoeken. "Zoek mensen die een betere wereld willen achterlaten voor hun kinderen en kleinkinderen. Dat is een enorme kracht die verbindt."

Rode zone

De nood is hoog, weten Sam en Jan. "Ik denk dat we bijna te laat zijn", zegt Jan. "We zitten zwaar in de rode zone. Vorig jaar hadden we eind juli al net zoveel natuurlijke bronnen verbruikt als de aarde in een jaar kan leveren. We stoten meer kooldioxide uit dan onze oceanen en bossen kunnen absorberen en hakken sneller bomen om dan dat ze groeien. De dag waarop we door onze reserves heen zijn, Earth Overshoot Day, komt ieder jaar op een eerder moment. Er wordt geschat dat we rond 2100 met meer dan 11 miljard mensen zijn op aarde. We kunnen niet blijven consumeren zoals we nu doen."

Overheden dwingen

Sam en zijn vrouw deden hun auto weg, eten geen vlees en gebruiken zo min mogelijk water. Toch verwijst Sam naar Jaap Tielbeke, die een boek schreef met de titel: ‘Een beter milieu begint niet bij jezelf’. Sam: "Tielbeke zegt: zolang overheden en het bedrijfsleven te weinig doen, zal niet gebeuren wat moet en zolang wij hen niet dwingen, zullen zij het niet doen. Het is een gevecht op verschillende fronten. We moeten de overheid dwingen om haar verantwoordelijkheid te nemen." 

Voorbeeld zijn

Het gebrek aan daadkracht van overheden demotiveert Sam niet om zelf duurzaam te leven. "Waarom doe je het goede? Met het oog op het effect, maar ook omdat het goed is." Jan: "Als je streeft naar een doel, moet je daar dingen voor laten. Dat geldt in het klein en in het groot. De aarde leefbaar houden is ook mijn drijfveer. En een voorbeeld zijn, practice what you preach. Dus niet komen aanblazen met een grote SUV bij een vergadering over duurzaamheid. We moeten keuzes maken, loslaten wat we gewend zijn te doen. Dat doet zeer." 

Offers

Sam: "Je mag offers vragen van mensen. Niet om onszelf een ongelukkig leven te bezorgen; er blijft zoveel over aan moois en goeds, dat zit vaak in kleine dingen die niks kosten. Je hoeft niet ver te reizen om te ontdekken wat er aan goede dingen is."

Steeds luider

Ze zien ontwikkelingen die hen bemoedigen. Jan: "Hoe mooi is het dat hier in Ameide een collectief ontstaat dat iets wil veranderen. Op veel plaatsen zijn dergelijke groepen actief. Die maatschappelijke stem wordt steeds luider en frequenter gehoord. Je hebt de organisatie Energie Samen, die vertegenwoordigt alle energiecoöperaties in Nederland en praat als volwassen partner mee over wetteksten en regelingen. In plaats van hippies op sandalen zien we mensen met een netwerk en kennis van zaken, mensen die weten hoe ze aan middelen moeten komen." Sam: "En de weg naar de rechter weten." 

Jan: "Het mooie van dit tijdperk is dat steeds meer mensen opstaan en zeggen: het moet anders. Dus zoek verbinding met elkaar."
Helpen? Mail naar: sjanse@xs4all.nl.